Vier cocktails voor 10 euro? Welkom in de Gentse Overpoort. Maar burgemeester Daniël Termont (sp.a) is het gezuip en 'het crapuul' in de straat grondig beu. De café-uitbaters zelf voelen zich niet aangesproken. En de student? Burp. Wij strompelden een nacht mee.

​

Het proces-verbaal vermeldde 3,22 promille. En hij is er best trots op. "Klein beetje te veel gedronken", grinnikt de masterstudent Informatica, die uitlegt hoe hij op weg naar zijn kot een politieagent omverfietste en er een fikse boete aan overhield. Hij giet een grote teug bier binnen, boert eens goed en geeft ons een brede glimlach. Zijn naam mag niet in de krant, op de foto wil hij evenmin. Want dat is slecht voor sollicitaties later. "Call me Jim", klinkt het half verstaanbaar, waarna hij naar het urinoir loopt en luid zingend zijn gevoeg doet.

​

Zatte studenten. Je komt ze in drommen tegen, in de Gentse Overpoortstraat. De straat tussen de stadsring en het Sint-Pietersplein waar het ene café tegen het andere geplakt staat, met hier en daar een club of dancing tussen. Op een paar enkelingen na komen hier vooral studenten. Wie niet lazarus is geweest in de Overpoort, want zo wordt de straat steevast genoemd, heeft niet in Gent gestudeerd. De straat heeft nogal een reputatie op dat vlak.

​

En net daar heeft de Gentse burgemeester Daniël Termont (sp.a) een probleem mee. Tijdens de gemeenteraad afgelopen week kondigde hij aan dat hij streng wil optreden tegen horecazaken wier businessmodel er alleen in bestaat studenten zo veel mogelijk te doen drinken. Hij schreef ook een open brief aan de uitbaters van de Overpoort-zaken. Daarin dreigt hij maatregelen te nemen als het zo verder gaat.

​

Volgens de burgemeester zijn er een vijftal zaken in de straat die over de schreef gaan. "Ze zijn niet bezig met hoe we de sfeer in de straat kunnen verbeteren, of de veiligheid van de studenten. Hun enige bedoeling is om jongeren zo veel mogelijk te doen zuipen", zegt hij. Hij verwijst naar promo-acties in de Overpoortcafés. "Dat gaat van goedkope shotjes tot werken met grote zuipbekers. Het gaat hier om jongeren, soms nog minderjarigen, die aangezet worden tot comazuipen. Ik kan niet anders dan me daar fel tegen verzetten."

Als burgemeester heeft hij de bevoegdheid om horecazaken die het te bont maken voor beperkte tijd te sluiten. Dat deed hij vorig jaar met de Decadance, een dancing in de Overpoort, na een reeks politie-vaststellingen van drugshandel en -gebruik.

​

Meters bier

Het zit Termont duidelijk hoog. Een blik op de bordjes aan de zaken in de Overpoort illustreert wat de burgemeester bedoelt. In het ene café drink je meters bier tegen spotprijzen, in het andere kun je vier cocktails voor 10 euro bestellen of is het enkele uren lang happy hour met sterke drank. De boodschap is duidelijk: drink zo veel mogelijk.

​

"En wat is daar mis mee?", vraagt Tim Joiris zich af. Hij is voorzitter van de Gentse Tappers, de vereniging van Overpoortuitbaters, en zelf eigenaar van twee studentencafés, de Vagant en de Pallieter. "Voor elk horecabedrijf is het noodzakelijk om gezond te zijn en goed te draaien. Dat geldt niet alleen voor de zaken in de Overpoortstraat, maar voor alle horecazaken. Je kunt een café toch niet verwijten dat het bier wil verkopen?"

​

De doelgroep zelf vindt die promo's geweldig. "Natuurlijk is dat leuk", vinden Lore en Laura, twee meisjes met studentenclublint die op hun vertrouwde plek staan, op de stoep van hun stamcafé de Confrater. "Een pint kost normaal 2,20 euro. Dat is veel voor een student,

die van nature niet al te veel geld heeft en toch veel wil uitgaan."

​

Zonder al die promo's zou het vaak kinkloppen zijn, vinden ze. Of ze zouden nog meer 'pre's' moeten doen, lees: indrinken. Om het betaalbaar te houden. Maar dat indrinken komt volgens hen de sfeer in de Overpoort niet echt ten goede. "Het zorgt ervoor dat studenten al zat zijn als ze hier aankomen. En dat verziekt de sfeer wel eens."

​

Een vicieuze cirkel dus: door de hoge prijzen in de cafés kiezen studenten voor indrinken, waardoor de horecazaken minder inkomsten krijgen en ze geregeld hun toevlucht zoeken tot promo-acties om toch maar dorstige studenten te lokken. "Je kunt je hier ladderzat drinken voor weinig geld. Als je op alle promo's let tenminste", lacht Laura.

​

Zonder die promo's halen we het niet, zegt een uitbater van een club die liever anoniem wil blijven. Aan de voordeur hangt het bericht dat tussen 1 en 2 uur vannacht alle drank, ook sterke, 1 euro kost. "We moeten wel. Want onze inkomsten zijn heel wisselvallig. Dat indrinken speelt ons zeker parten. Maar ook de verandering van jaar- naar semestersysteem speelt een rol. Vroeger kon een student ongeveer driekwart jaar fuiven. Nu wordt hij geen moment met rust gelaten. Hij kan minder frequent uitgaan, maar als hij uitgaat doet hij dat steviger."

​

Er vallen nu dus geregeld 'gaten' in het uitgaan van studenten, periodes waarbij het rustiger is in de studentencafés. "Bovenop de zomermaanden dus, want dan is het hier doods. We moeten geld verdienen op de momenten dat de studenten er wel zijn en ja, dan is het kwestie van volumes te halen. Dan moet je het ons niet kwalijk nemen dat we hen inderdaad proberen te lokken."

​

Aanvallen

"Straks wordt het hier nog erger", lacht Lore ondertussen aan de Confrater. "Als je nuchtere mensen zoekt, ben je hier aan het verkeerde adres. Vooral na 4 uur is het niet meer te doen. Dan maak ik zelf altijd dat ik weg ben. Want dan beginnen de problemen veelal."

Het zijn net 'die problemen' die bij de burgemeester kwaad bloed zetten. Want de problemen in de Overpoort zijn aan het escaleren. Althans, zo lijkt het toch. Begin maart was er een grote vechtpartij waarbij een student een zware snijwond aan de hand opliep. Een paar dagen later verscheen in een regionale krant een getuigenis van een 21-jarige student bedrijfsmanagement. Hij vertelde dat er in enkele maanden tijd al acht studenten uit zijn kennissenkring aangevallen waren in en rond de Overpoort. Zomaar.

​

De student zag ook een patroon: het ging telkens om daders, niet-studenten, die een wat beschonken student op weg naar huis lastigvielen. Soms werd er wat gestolen, maar het leek vooral om het vechten zelf te gaan. De meeste feiten vonden plaats tussen 4 en 6 uur 's ochtends. Het verhaal nam grote proporties aan. De student in kwestie startte de Facebookgroep 'Stop Geweld In en Rond Overpoort', waarbij hij andere slachtoffers opriep om hun verhalen te delen. Het verhaal werd opgepikt door de nationale media en bij de Gentse politie werden ze overspoeld met mails van vooral bezorgde ouders. Burgemeester Termont noemde de Overpoort in de gemeenteraad een "verschrikkelijk probleem".

​

Lintjesmensen

Dat 'verschrikkelijk' blijkt deze nacht nogal mee te vallen. Het is zelfs, op deze doordeweekse woensdagnacht, opmerkelijk rustig. Als je de lallende en brullende, maar volstrekt ongevaarlijke, studenten even wegdenkt.

​

Niemand hier heeft al echt problemen gehad. Al hebben ze allemaal de verhalen gehoord of gezien op de social media. "Mijn mama is er

meer mee bezig dan ik", zegt Steve, eerstejaarsstudent Taal en Letterkunde die om onduidelijke reden met een omgekeerde stoel op de rug rondloopt. "Maar zelf heb ik nog nooit problemen gehad. Dat er hier veel gedronken wordt? 't Zal wel zijn. Dat hoort toch bij het studentenleven?"

​

Ook Lore met het lint en haar vriendinnen geven aan nog nooit echt problemen te hebben gehad. Het hangt wel af van waar je uitgaat, vinden ze. "Ons stamcafé is De Confrater. Aan het begin van de Overpoort. Wellicht verklaart dat waarom het bij ons meestal rustig blijft."

Ze wijzen naar enkele clubs wat verderop. In tegenstelling tot de echte studentencafés kun je hier door de geblindeerde ramen niet zien wat er binnen gebeurt. Aan de deur staan potige kerels vervaarlijk te kijken naar iedereen die passeert en aanstalten maakt om binnen te gaan. "Daar gaat het er toch minder relaxed aan toe dan hier", besluit het groepje.

​

Wel valt het op dat de meeste studenten hier hun lint dragen. "Dat lint beschermt ons", vindt Margot, een studente ergotherapie die hier ook al meer dan vier jaar rondloopt. "Als ik iemand met een lint zie die in problemen dreigt te komen, ga ik helpen. En ik ga ervan uit dat de andere lintjesmensen dat ook zullen doen. Dat geeft me een veilig gevoel. Daarom draag ik dat ding hier ook altijd."

​

Een onveilig gevoel is er wel, maar is de situatie in de Overpoort nu aan het escaleren of niet? Het antwoord blijft een beetje flou. De Facebookgroep over geweld in de Overpoort verzamelde enkele getuigenissen, maar viel na een week al stil. De uitbaters in de Overpoort, verenigd in de vzw De Gentse Tappers, zeggen geen weet te hebben van een toename van het aantal incidenten. En ook bij de Gentse politie kunnen ze geen uitsluitsel geven. Het aantal meldingen van vechtpartijen en agressie is zelfs gedaald, in plaats van gestegen.

​

Al wil dat volgens politiewoordvoerder Matto Langeraert niet veel zeggen. "Lang niet iedereen doet melding van zo'n voorval. Het is zoals met de diefstal van een fiets. Ook die meldt niet iedereen, waardoor de cijfers een vertekend beeld geven van het probleem."

​

Kristalnacht

Misschien ligt het wel aan het imago van de Overpoort. Sinds 17 december 1987 staat de straat allicht voor eeuwig als probleemstraat geboekstaafd. Die laatste nacht voor de kerstvakantie maakten zatte studenten het zo bont, dat de Gentse politie begon te chargeren en honderden, hitsige studenten achtervolgde tot in de cafés. De ravage was enorm. De hele Overpoortstraat en de nabijgelegen Heuvelpoort lagen bezaaid met kapotte bierglazen en caféruiten. Die nacht gaat de Gentse studentengeschiedenis in als 'Kristalnacht'.

Sindsdien staan alle betrokken partijen - stad, universiteit, politie en horeca - in nauw overleg met elkaar. Er kwamen ook een boel maatregelen, zoals het gebruik van plastic bekers en intensief maar discreet politietoezicht. Maar zelfs doorgedreven overleg en veel goeie wil konden niet beletten dat de straat de voorbije decennia geregeld en negatief in het nieuws kwam.

​

Waarom is het huidige 'verschrikkelijk probleem' zo moeilijk te grijpen? "Omdat het er niet is", stelt café-uitbater Tim Joiris fel. Volgens hem zit de verkiezingskoorts er voor een stuk tussen. Als een burgemeester zware klachten hoort over een bijna iconische straat, dan kan hij niet anders dan ingrijpen. Joiris: "Natuurlijk zijn er hier soms vechtpartijen en loopt het weleens mis. Mij hoor je dus niet zeggen dat er niets aan de hand is. Maar je kunt in het nachtleven nooit uitsluiten dat er incidenten zijn of dat er drugs circuleert.

​

"Is het nu echt nodig om elk incident op te kloppen? Er loopt hier elke nacht een paar duizend man en er wordt alcohol gedronken. Als je kijkt naar het aantal incidenten, valt dat in verhouding goed mee. En is het nu erger dan enkele jaren geleden? Neen dus."

​

Stadsbreed probleem

Het 'probleem Overpoort' zit wellicht in het ontbreken van een duidelijke toekomstvisie voor de straat. Hoe krijg je een evenwicht tussen de uitgaanswensen van studenten, de verdiensten van de uitbaters en de veiligheid in de straat? En hoe ga je om met zuipende studenten? Een probleem waar ze ook in die andere studentenstad, Leuven, mee zitten. Al is de situatie daar toch net iets anders.

In Leuven situeren de studentencafés zich vooral op en rond de Oude Markt, in de Tiensestraat en de Naamsestraat. Een gebied waar, in tegenstelling tot de Overpoort, ook nog andere handelszaken zijn en ook 'gewone' burgers wonen.

​

Maar het zoeken naar een goed evenwicht is ook daar iets wat heel wat inspanning vraagt, zegt de Leuvense schepen van Studentenzaken Bieke Verlinden (sp.a). "Wij zetten vooral in op een goeie samenwerking, tussen alle actoren. En dat mag niet alleen bij woorden blijven. Hier zetten de cafébazen mee hun schouders onder campagnes over verantwoord alcoholgebruik. Want daar begint inderdaad alles mee."

​

Iedereen moet zich even verantwoordelijk voelen, ook voor dingen die buiten de eigen zaak gebeuren, vindt ze. "Dat indrinken bijvoorbeeld, dat speelt hier uiteraard ook. Wij zien dat als een stadsbreed probleem. Het is niet alleen slecht voor de business. Zo iemand kan ruzie maken of net emotioneel doen, waardoor hij klanten lastigvalt. Iemand die boven zijn theewater is, kan in het café of op weg naar huis ook kotsen, durft al eens wildplassen, en veroorzaakt vaak meer nachtlawaai.

​

"Als iedereen denkt: dit is niet mijn probleem, dan gebeurt er niets. Wat wij proberen te doen, is iedereen erbij te betrekken en te sensibiliseren. We starten trouwens binnenkort met een nieuwe campagne over verantwoord drinken, in samenwerking met brouwerij InBev."

​

Al blijft het altijd wel dubbel. Dat het de brouwerij of de café-uitbaters zijn, die zelf belang hebben bij veel consumptie, die net die consumptie gaan afraden.

​

In Gent zien de horeca-uitbaters van de Overpoort een andere oplossing voor de problemen in hun straat. Zij willen een transitie, van een straat die alleen 's nachts opveert, naar een straat die overdag en 's nachts leeft. "Nu botsten dag en nacht in de Overpoort", zegt Tim Joiris. "Een voorbeeld? Er is hier nu een Albert Heijn. Mensen die hier 's ochtends komen winkelen, botsen dan op zatte studenten die net uit een café rollen. Dat is niet goed. We willen een Overpoort waar ook de echte Gentenaars hun weg naar terugvinden en waar het overdag ook bruist. De straat moet heraangelegd worden en de gevels aangepakt. 's Nachts, met de lichten, valt het nog mee, maar je moet hier overdag eens lopen. Het is een grauwe, onverzorgde straat. Het moet hier proper worden. We moeten naar een Overpoort 2.0."

Bij het stadsbestuur wijzen ze er fijntjes op dat dit weer vooral een commercieel plan is, dat vooral de omzet van de horecazaken zal doen stijgen. Of dat mogelijke amokmakers en drugsdealers zal tegenhouden, is maar de vraag.

​

Rust met sinaasappelen

Toch is er hoop voor de Overpoort. Het stadsbestuur besloot vorige maand om een externe adviseur in te roepen. "Als je er na al die jaren van overleg niet uitraakt, dan moet je het elders zoeken", vindt Termont. Dat elders werd het Eindhovense stadsontwikkelingsbureau Stad & Co. Dat moet nu tegen eind juni een groot toekomstplan voor de Overpoort maken. Een initiatief waar zowel de stad als de Gentse Tappers veel van verwachten. Want het bewuste bureau heeft alvast mooi werk verricht in een soortgelijke straat in Eindhoven, het Stratumseind. Ook dat is een 'stapstraat voor studenten' die geplaagd werd door overmatig alcoholgebruik, vechtpartijen en drugs. De straat werd in zijn geheel aangepakt met 'smart cities'-technieken, technische ontwikkelingen om de sfeer van de straat te beïnvloeden.

Er kwamen slimme camera's die bezoekers tellen en registeren. Geluidsmeters ook die heel nauwkeurig meten hoe hard het geluid is en waar het precies vandaan komt. De software maakt zelfs onderscheid tussen cafémuziek en geschreeuw. Escaleert het ergens, dan krijgt de meldkamer van de politie een signaal om in te grijpen.

​

Op Stratumseind wordt ook met sfeerbehandeling gewerkt. Er kwam regelbare verlichting, omdat de kleur en de intensiteit van de verlichting een invloed kan hebben op de sfeer in de straat. En er wordt ook met geur gewerkt. Op 36 plaatsen in de straat verspreidt zich een sinaasappelgeur, omdat die geur rustgevend zou werken.

​

En de aanpak lijkt te werken. Het aantal incidenten daalde en de studenten bleken vaker op café te gaan, minder in te drinken en globaal gezien zelfs minder alcohol te drinken. Kortom: de sfeer werd er gezelliger.

​

Of dat soort ingrepen ook in de Overpoort soelaas kunnen brengen, is nog niet duidelijk. Het is nog even afwachten welke maatregelen het bureau voor Gent zal voorstellen, zegt Termont. "Onze hoofdbedoeling is om het crapuul hier weg te houden, zodat de studenten rustig kunnen feesten. We merken dat repressief optreden met camera's en politie niet genoeg is. We moeten ook aan de sfeer in de straat werken."

​

De burgemeester hoopt op heel concrete aanbevelingen, waarvan sommige al tegen de start van het nieuwe academiejaar, en dus nog voor de verkiezingen, doorgevoerd kunnen worden. "Zodat de nieuwe lichting studenten met een schone lei kan beginnen."

​

​

Bron: De Morgen, zaterdag 28 april 2018, CATHY GALLE ■